"Ano ho? halos magkano ho doc?" halos mapasigaw pa si Amara.
Pero hindi niya matanong ang kanyang Ina bukod kase sa halos hindi ito makausap dahil sa shock, hindi rin ito tumitigil sa pagiyak. Halos tuliro si Amara, hindi sapat ang kinita niya sa pag indak kahit pa ang ipon niyang pangpunla sana ng mga bagong panamin. Litong lito si Amara lalo pa at madalas na siyang tinatawag ng nurse st sinasabing kung wala silang pang bayad ay ilipat na lamang ng hospital.
Sa kalituhan ay wala ng ibang choice si Amara kundi ang lumapit sa kanilang amo ang may ari ng malawak ng gulayan kung saan sila nagsasaka. Sa litong isipan at sa balisang puso, naalala ni Amara ang offer ng matangdang may ari ng lupang kanilang pinag aanihan. Matagla na iyon saktong debut niya.Malabo na sa alaala niya nagkondisyun ng matanda pero malinaw ang halagang narinig niya noon.
"Limang Milyon, pagkakalooban kita iha, ang kapalit lamang ay paliligayahin mo siya at bibigyan ng anak"
Umalingawngaw ngayong sa tenga ni Amara ang offer na iyon. Wala man alam sa kahihinatnan ng mga kondisyon na iyon, agad na dinampot ni Amara ang cellphone na hinuhulugan pa niya sa bombay mapa hanggang ngayon at tinawagan ang matanda.
"Hello?sino ito?" sagot ng malamyos na tinig ng isang matanda.
"Donya Soledad, si Amara po ito yung neregaluhan nyo ng sandalyas noong debut ko yung taga dito ho sa benguet" pagpapakilala ni Amara.
"Ah, yung anak ni Mang Tuning? oh napatawag ka iha?"
"Donya Soledad, dati ho ay may ibinulong kayo sa akin noon, itatanong ko po sana kong available pa iyon?" nag aatubiling sabi ni Amara. Sandaling natahimik ang matanda sa kabilang linya. Mga ilang segundo pero pang taon na para sa dalaga.
"Kung saka-sakali ba ay bakit mo gustong malaman?"
"Kase ho Donya Soledad, papayag na po ako sana sa alok ninyo.Payag na po ako"sabi niya. Muling nanahimik si Donya Soledad, masaya siyang pumayag ang magandang ampon ni Mang Tuning ang problema nga lang, iba na ang somitwasyun ngayon. Hidi na katulad noon. Malabo na ang lahat.
"Donya Soledad, nandyan pa ho ba kayo?"
"Ah oo narito pa ako. eh oha bakot naman boglang nangbago nagbago ang isip mo mahigit ng dalawang toan ang lumipas?"
"Kase po.....kase po ang aking Ama ay nasa hospital, nadamay ho sa gulo sa palengke at laslas ang bituka. Kailangan ho siyang aoreahan sa lapng madign panahon dahil may nadamay daw po na organ,"
"Naku susmaryosep! ganun ba? eh kung sakali iha,natatnadaan ko pa naman ang usapan natin at ang kontrata diba?"
"Opo...Opo Donya Soledad please, tulungan nyo po ang ama ko,"
"Sige ako na ang bahala. Magpapadala ako agad ng tulong. Ang isang milyon ay makukuha mo agad at ang kakulangan ay makukuha mo kapag nagbunga maliwanang ba?" sabi Donya Soledad ngunit nagkaroon ng ulap ang mga mata at nabalisa.
"Opo maliwanang po, naiintindhina ko po," Ipapasundo kita riyan kapag kinakailangan ka nang manirahan dito pansamantala. Huwag kang magalala sa magulang mo padadalhan ko sila ng sustento" pangako nito."
Wala ng ibang pagpipilian si Amara kundi ang kumagat sa mansanas ng witch. Naisip niya marahil baka matanda na ang paliligayahin niya, baka asawa ni Donya Soledad, wala na sigurong siyang silbi at baka gusto ng asawa niya ng bata kaya naghahanap ng maaanakan.
"Pero, teka?Magkakanak pa ba yun? kahit matanda na? tiyak na mahihirapan pala siya"
"Tungak ka Amara, natural challenging yun dahil mahal ang bayad, kaya malaki ang bayad sayo kase nga medyo mahirpa ng patayui . Aba suwerte mo pa rin sa offer, samantalang dyan nga lang sa session road five hundred lang sa foreigner talo talo sila" sabi niya sa sarili.
Inisip na lang ni Amara na kailangan lang daw niyang mabuntis at mabigyan ito ng anak, kaya gusto din niyang, lumuwas na agad para matapos ng mabilis ang kasundunan.
"Sana lang talaga functioning pa si Lolo," sabi ni Amara na iniimagin ang hitsura ng makakasiping. Wala pang isang oras matapos niyang makipag usap sa matanda. Nakatangap ng mensahe si Amara mula sa hospital na nasa loob na daw ng operating room ang ama at inooperahan na, at kasunod noon ay nakatanggap din siya ng notification sa banko na may malaking halagang pumasok sa bank account niya. Seven hundred thousand pesos iyon.
Matagumpay ang operasyon ng kanyang ama. Pero dahil pribado ang pinakamalapit na ospital, napakataas ng inaasahang babayaran. Sinabi ng nurse na bayad na raw ang buong operasyon. Nagtaka si Amara kaya tinanong niya kung magkano ang gastos.
"Three hundred twelve thousand," sagot ng nurse. Napaisip si Amara. Kung three hundred twelve thousand ang gastos sa ospital, at may seven hundred thousand na pumasok sa kanyang bank account, ibig sabihin ay nakapag-deposito na ng isang milyon ang matandang amo, kahit wala pa siyang pinipirmahang kontrata, alam niyang nagsisimula na ang isang bagong kabanata sa buhay nila.
Tumagal ng halos isang linggo bago nakauwi ang kanyang ama dahil kailangan munang maghilom ang malaking sugat nito sa tiyan. Sinigurado rin na naghilom na ang organ na nadamay. Pagdating sa kanilang tahanan, nagpaalam si Amara sa kanyang mga amo na hindi na muna siya makakapagtanim at makakapag-ani dahil kailangan niyang alagaan ang kanyang mga magulang. Patpatin at sakitin ang kanyang ina kaya siya lang ang maaasahan upang magpalit ng benda sa sugat ng kanyang ama, punasan at paliguan ito, at pakainin.
Ilang araw pa ang lumipas, tinulungan ni Amara na makatayo ang kanyang ama at kahit papano ay makahakbang-hakbang na. Sa loob ng dalawang linggo, bumuti ang pakiramdam ng kanyang ama. Nasisimula na sanang makabawi si Amara, ganun din ay nakabalil na sa trabaho, subalit isang na namang pagsubok ang dumating ay ayaw siyang magpahinga.
Alas dos ng madaling araw, mahimbing na ang tulog ni Amara dahil sa pagod. Maghapon kase siyang nagtanim ng punla sa likod ng bahay nila at nagdagdag pa siya ng ibang varient ng gulay. Binawasan na niya ang pera sa banko kailangan din kase ng mga karagdagan gamot pa ng amat ina.walang katapuaan ang malakas na ulan, isang malakas na unos ang tumama, sa La Trinidad, Benguet.
"Ara... Ara...gising, ara, Manong Tuning, manang Imbay gumising kayo, ang kubo niyo wasak na. Ara...Ara...!" tawag ng tao sa labas at kinakalampog ang pintuan nilang yari sa kawayan.
Bumangon nang bigla si Amara at doon lang niya napansin na wasak na ang bubong ng kanilang kusina, basang-basa na din ng ulan ang kanilang sahig. Doon din niya lang napagtanto na napakalakas na pala ng ulan at hangin. Marahil dahil sa sobrang pagod, mahimbing ang tulog ng lahat. Ang kanyang ama ay nakakatulog talaga ng mahimbing kapag nakainom ng gamot.
Agad na bumangon si Amara at ginising ang kanyang mga magulang. Pagkatapos ay dali-dali niyang sinuot ang kanyang makapal na jacket. Wala siyang kapote,at saka niya ginising ang kanyang mga magulang.
"Ama, ina, gumising po kayo, malakas na po ang hangin at ulan, inilipa na po ng hangin ang bubong ng kusina natin! Bigla yatang lumakas ang bagyo ngayong madaling araw at hindi ko namalayan. Kailangan po nating lumikas" sabi ni Amara.
"Bilisan nyo Ama, bilis! Magsuot kayo ng mga jacket at lilikas na kltayo," dagdag niya. Painot-inot namang kumilos ang mag-asawa at pagkatapos ay bitbit ang ama ang isang malaking payong na sira ang bandang dulo. Sinamsam ni Amara ang mga gamot ng Ama at ilang tuyong damit at ipinasok sa malaking plastic.
Binuksan ni Amara ang pinto at sumalubong sa kanya ang malakas na ulan at hanging ng bagyo. Naroon ang kanilang kapit bahay na binata at nakakapoteng nakaabang sa pinto."Romar, Romar, tulungan mo ako, paki alalayan mo si Ama," sabi niya sa kanyang kapit bahay."Ako ng bububat kay mang Tunig, buhatin mo na rin ang iyong Ina madulas ang pilapil. Ilikas muna natin sila sa bahay pulungan ng mga magsasaka" utos ni Romar sa kanta. Agad isinampa ni Romar si Aling Imang sa likod ni Amara st saka naman nito isinakay sa kilod niya si Mang Tuning.Nakipaglaban ng lakas at tatag ng braso at binti si Amara sa pagbabay ng putikan at madulas ng gilid ng kabundukan ipang maililas ang mga magulang. Matapos madala sa isang sementadong pasilidad ang mga magulang, muling lumabas si Amara sa gitna ng masungit na panahon."Ara, saan ka pupunta? bumalik ka dito pasungit na ng pasungit ang panahon," habol sa kanya ni Romar."Oo nga anak, dumito ka na lang hayaan mo na ang mga gamit s bahay" sigaw din ng kan
Anton is disgusted, gusto niyang tumawa. "Miss," tawag niya sa babaeng kausap. "You're not my type " tila nandidiring sabi pa niya sa babae. Pinasadahan niya ulit ito ng tingin, mukhang lokal sa lugar ang babaeng makapal ang makeup. Kinilabutan si Anton ng banggitin nito sa kanya ang salitang "make love." Sa tanang buhay niya, wala pang babaeng nangahas na humiling sa kanya ng ganun. Hindi naniniwala si Anton sa salitang "pagibig" he has been with different women, iba ibang sizes, lahi, lahat halos ay kanyang kauri. But never in his 27 years of excistence na may babaeng nagbukas ng usaping ganito. Only this time, sa isa pang pick up girl. Para kay Anton kase less hassle kapag less emotion, girls come and go, no promises no complication. No love just pure lust at kampante siya doon. Tumayo si Anton, Inis na tinalikuran niya ang babae. Mabilis siyang naglakad patungo sa madilim na bahagi ng bar. Kumuha siya ng sigarilyo sa bulsa at sinindihan ito. Naiwan naman si Amara na tila natigila
Biglang may boses na umaalingawngaw sa likod niya. "Ikaw na naman."Napalingon si Amara, nagulat nang makita si Anton sa likuran niya. "Sinusundan mo ba ako?"Hindi na sumagot si Amara. Wala na siyang gana makipagtalo. Sobra na ang pang-iinsulto na natanggap niya mula kay Anton at sa dalawang matanda."Hindi kita sinusundan," sabi niya, ang boses ay malamig at matigas. "Nagkataon lang na… sa sobrang inis ko sa dalawang manyak na 'yon, napunta ako rito. Tsaka madilim, eh. Hindi kita nakita. Black ba naman 'yang suot mo.""Oh, come on," sabi ni Anton, ang boses ay may halong pang-aasar. "Alam ko na 'yang style mo. Kunwari ka pa.""Oh, come on ka rin, lahat na lang kayo yan ang sinasabi. Kesyo alam niyo na yung diskarteng ganito kesyo alam niyo na yung mga style na ganyan. Katulad ka rin nung dalawang bugok na matanda eh. Masyado kanyong mapanghusga. Feeling nyo talaga kilala nyo ang lahat ng tao, pwes! 'di nyo ko kilala okay lay tigil tigilan niyo ako sa mga pa oh, come ......Oh, come o
"Arabella...... Arabella, nasaan ka? please magpakita ka, Nasaan ka? Nasaan ka, Ara? Sigaw ni Anton sa dilim ng kagubatan.Nagmamadali siyang lumabas ng isang transient house matapos magising na wala si Arabella sa tabi niya. Matapos tumakas at maglaho ang babaeng kasama niya noong gabing iyon, gusto niyang bawiin ang mga masasakit na salitang sinabi niya, gusto niyang burahin ang mga masasakit at agresibong bagay na nagawa niya dahil akala niya ay isa lang si Ara sa mga babae sa bar. Dahil sa natuklasan niya noong gabing iyon, parang muling isinilang si Anton."Arabell...Nasan ka...magusap tayo Arabella...!" Sigaw ni Anton. Ngunit sa hindi inaasahang pagkilos, nakaapak siya sa madulas na bato at nahulog si Anton, at nagpagulong-gulong s pababa ng bundok. At sa nahihilo at duguan niyanculo, nakita niyang tumatakbo palapit sa kanya ang isang anino ng babae. Umiyak ito palapit at isinisigaw ang pangalan niya."Anton....Anton!""Arabella...! sigae niAnton bago tuluyang panawan ng ulirat.
La Trinidad, Benguet, Taong 2020Ang tribo Gumak ay isang maliit na pamayanan sa isang bayan sa Benguet. Namumuhay ang mga tao sa pamayanan sa pamamagitan ng pagtatanim ng gulay. Karamihan sa mga babae roon ay kung hindi manananim ng repolyo ay manananim ng broccoli o curly flowers, mga gulay na mamahalin na inangkat mula sa La Trinidad, Benguet at binibili ng mga dealer na ibinabyahe naman sa Maynila.Pero dahil hindi sapat ang bayad sa kanila bilang mga nagtatanim at taga-ani o trabahador lamang ng Lupain ng mga Sevilla, kinakailangan ng mga naninirahan doon ng extrang kita. Ang iba ay nagaalaga ng hayop, at nagiging tauhan pa sa palengke na nanglatan ng paninda kahit pagod na. Ang iba ay sinisikap na magtanim ng ibang punla. "Manang Esang, Ilang bulig ho ang naani ninyo sa inyong tanim? Uisa ng isang maliit na babae ngunit may maganda at kaakit-akit na mukha.Kapansin-pansin ang kaibahan ng kanyang kulay dahil kasing puti ng labanos at kasing kislap ng mamahaling kamatis sa pamumu
Mula sa kanyang malaking tote bag, kung saan halos naroon ang lahat ng kailangan ng dalaga, inilabas niya ang isang pekeng JBL bluetooth speaker na hulugan pa niya kay Abdul, isang suki niya. Ikinonekta niya ito sa kanyang Oppo na cellphone, na hulugan din niya kay Abdul.Tapos na niyang mabayaran ang cellphone na nagkakahalaga ng pitong libo, at ang bluetooth speaker na nagkakahalaga ng isang libo ang kanyang inihuhulog ngayon. Singkuwenta pesos ang kanyang ibinabayad araw-araw.Nilakasan ni Amara ang cellphone. Malakas ang speaker, medyo ngongo na nga lang ang kanta. Pumailanlang ang paborito niyang kanta, isang remix version ni DJ mix...🎶🎶Di mo alam dahil sayo ako'y dimakakain. Di rin makatulog buhat ng iyonlokohin Kung ako'y muling iibig, sanay di maging katulad mo, Katulad mo na may pusong bato 🎶🎶Lumalagabog ang remix na awitin ni Renee "Alon" Dela Rosa, isang popular na lovesong na paborito ng dalaga.Nakuha niya ang remix version mula sa mga Muslim na nagtitinda ng pira
Biglang may boses na umaalingawngaw sa likod niya. "Ikaw na naman."Napalingon si Amara, nagulat nang makita si Anton sa likuran niya. "Sinusundan mo ba ako?"Hindi na sumagot si Amara. Wala na siyang gana makipagtalo. Sobra na ang pang-iinsulto na natanggap niya mula kay Anton at sa dalawang matanda."Hindi kita sinusundan," sabi niya, ang boses ay malamig at matigas. "Nagkataon lang na… sa sobrang inis ko sa dalawang manyak na 'yon, napunta ako rito. Tsaka madilim, eh. Hindi kita nakita. Black ba naman 'yang suot mo.""Oh, come on," sabi ni Anton, ang boses ay may halong pang-aasar. "Alam ko na 'yang style mo. Kunwari ka pa.""Oh, come on ka rin, lahat na lang kayo yan ang sinasabi. Kesyo alam niyo na yung diskarteng ganito kesyo alam niyo na yung mga style na ganyan. Katulad ka rin nung dalawang bugok na matanda eh. Masyado kanyong mapanghusga. Feeling nyo talaga kilala nyo ang lahat ng tao, pwes! 'di nyo ko kilala okay lay tigil tigilan niyo ako sa mga pa oh, come ......Oh, come o
Anton is disgusted, gusto niyang tumawa. "Miss," tawag niya sa babaeng kausap. "You're not my type " tila nandidiring sabi pa niya sa babae. Pinasadahan niya ulit ito ng tingin, mukhang lokal sa lugar ang babaeng makapal ang makeup. Kinilabutan si Anton ng banggitin nito sa kanya ang salitang "make love." Sa tanang buhay niya, wala pang babaeng nangahas na humiling sa kanya ng ganun. Hindi naniniwala si Anton sa salitang "pagibig" he has been with different women, iba ibang sizes, lahi, lahat halos ay kanyang kauri. But never in his 27 years of excistence na may babaeng nagbukas ng usaping ganito. Only this time, sa isa pang pick up girl. Para kay Anton kase less hassle kapag less emotion, girls come and go, no promises no complication. No love just pure lust at kampante siya doon. Tumayo si Anton, Inis na tinalikuran niya ang babae. Mabilis siyang naglakad patungo sa madilim na bahagi ng bar. Kumuha siya ng sigarilyo sa bulsa at sinindihan ito. Naiwan naman si Amara na tila natigila
Binuksan ni Amara ang pinto at sumalubong sa kanya ang malakas na ulan at hanging ng bagyo. Naroon ang kanilang kapit bahay na binata at nakakapoteng nakaabang sa pinto."Romar, Romar, tulungan mo ako, paki alalayan mo si Ama," sabi niya sa kanyang kapit bahay."Ako ng bububat kay mang Tunig, buhatin mo na rin ang iyong Ina madulas ang pilapil. Ilikas muna natin sila sa bahay pulungan ng mga magsasaka" utos ni Romar sa kanta. Agad isinampa ni Romar si Aling Imang sa likod ni Amara st saka naman nito isinakay sa kilod niya si Mang Tuning.Nakipaglaban ng lakas at tatag ng braso at binti si Amara sa pagbabay ng putikan at madulas ng gilid ng kabundukan ipang maililas ang mga magulang. Matapos madala sa isang sementadong pasilidad ang mga magulang, muling lumabas si Amara sa gitna ng masungit na panahon."Ara, saan ka pupunta? bumalik ka dito pasungit na ng pasungit ang panahon," habol sa kanya ni Romar."Oo nga anak, dumito ka na lang hayaan mo na ang mga gamit s bahay" sigaw din ng kan
"Ano ho? halos magkano ho doc?" halos mapasigaw pa si Amara.Pero hindi niya matanong ang kanyang Ina bukod kase sa halos hindi ito makausap dahil sa shock, hindi rin ito tumitigil sa pagiyak. Halos tuliro si Amara, hindi sapat ang kinita niya sa pag indak kahit pa ang ipon niyang pangpunla sana ng mga bagong panamin. Litong lito si Amara lalo pa at madalas na siyang tinatawag ng nurse st sinasabing kung wala silang pang bayad ay ilipat na lamang ng hospital.Sa kalituhan ay wala ng ibang choice si Amara kundi ang lumapit sa kanilang amo ang may ari ng malawak ng gulayan kung saan sila nagsasaka. Sa litong isipan at sa balisang puso, naalala ni Amara ang offer ng matangdang may ari ng lupang kanilang pinag aanihan. Matagla na iyon saktong debut niya.Malabo na sa alaala niya nagkondisyun ng matanda pero malinaw ang halagang narinig niya noon."Limang Milyon, pagkakalooban kita iha, ang kapalit lamang ay paliligayahin mo siya at bibigyan ng anak"Umalingawngaw ngayong sa tenga ni Amara
Mula sa kanyang malaking tote bag, kung saan halos naroon ang lahat ng kailangan ng dalaga, inilabas niya ang isang pekeng JBL bluetooth speaker na hulugan pa niya kay Abdul, isang suki niya. Ikinonekta niya ito sa kanyang Oppo na cellphone, na hulugan din niya kay Abdul.Tapos na niyang mabayaran ang cellphone na nagkakahalaga ng pitong libo, at ang bluetooth speaker na nagkakahalaga ng isang libo ang kanyang inihuhulog ngayon. Singkuwenta pesos ang kanyang ibinabayad araw-araw.Nilakasan ni Amara ang cellphone. Malakas ang speaker, medyo ngongo na nga lang ang kanta. Pumailanlang ang paborito niyang kanta, isang remix version ni DJ mix...🎶🎶Di mo alam dahil sayo ako'y dimakakain. Di rin makatulog buhat ng iyonlokohin Kung ako'y muling iibig, sanay di maging katulad mo, Katulad mo na may pusong bato 🎶🎶Lumalagabog ang remix na awitin ni Renee "Alon" Dela Rosa, isang popular na lovesong na paborito ng dalaga.Nakuha niya ang remix version mula sa mga Muslim na nagtitinda ng pira
La Trinidad, Benguet, Taong 2020Ang tribo Gumak ay isang maliit na pamayanan sa isang bayan sa Benguet. Namumuhay ang mga tao sa pamayanan sa pamamagitan ng pagtatanim ng gulay. Karamihan sa mga babae roon ay kung hindi manananim ng repolyo ay manananim ng broccoli o curly flowers, mga gulay na mamahalin na inangkat mula sa La Trinidad, Benguet at binibili ng mga dealer na ibinabyahe naman sa Maynila.Pero dahil hindi sapat ang bayad sa kanila bilang mga nagtatanim at taga-ani o trabahador lamang ng Lupain ng mga Sevilla, kinakailangan ng mga naninirahan doon ng extrang kita. Ang iba ay nagaalaga ng hayop, at nagiging tauhan pa sa palengke na nanglatan ng paninda kahit pagod na. Ang iba ay sinisikap na magtanim ng ibang punla. "Manang Esang, Ilang bulig ho ang naani ninyo sa inyong tanim? Uisa ng isang maliit na babae ngunit may maganda at kaakit-akit na mukha.Kapansin-pansin ang kaibahan ng kanyang kulay dahil kasing puti ng labanos at kasing kislap ng mamahaling kamatis sa pamumu
"Arabella...... Arabella, nasaan ka? please magpakita ka, Nasaan ka? Nasaan ka, Ara? Sigaw ni Anton sa dilim ng kagubatan.Nagmamadali siyang lumabas ng isang transient house matapos magising na wala si Arabella sa tabi niya. Matapos tumakas at maglaho ang babaeng kasama niya noong gabing iyon, gusto niyang bawiin ang mga masasakit na salitang sinabi niya, gusto niyang burahin ang mga masasakit at agresibong bagay na nagawa niya dahil akala niya ay isa lang si Ara sa mga babae sa bar. Dahil sa natuklasan niya noong gabing iyon, parang muling isinilang si Anton."Arabell...Nasan ka...magusap tayo Arabella...!" Sigaw ni Anton. Ngunit sa hindi inaasahang pagkilos, nakaapak siya sa madulas na bato at nahulog si Anton, at nagpagulong-gulong s pababa ng bundok. At sa nahihilo at duguan niyanculo, nakita niyang tumatakbo palapit sa kanya ang isang anino ng babae. Umiyak ito palapit at isinisigaw ang pangalan niya."Anton....Anton!""Arabella...! sigae niAnton bago tuluyang panawan ng ulirat.