Ito na marahil ang katapusan. Nawalan na ako ng pag-asa. Hindi ko na magagawang patayin ang aking ama. Hindi ko nahanap ang batong Fuego. Wala ito sa itinurong pinagtaguan ni Carmela sa hardin ng mga Agoncillo.
Naalala ko ang aking kaibigang si Carmela. Hindi ko alam kung buhay pa ba siya o tuluyan ng pinaslang buhat sa nangyari kagabi. Ako ang dahilan, at hindi ko kailanman matatanggap, kung bakit siya napahamak. Iniligtas niya ako. Iniligtas niya ako upang magawa kong tapusin ang lahat ng ito. Pero, bigo ako. Binigo ko ang aking kaibigan. Binigo ko rin ang aking sarili.
Dahan dahan pa rin akong naglalakad dahil sa iniindang sakit buhat na natamong sugat sa aking tagiliran at likuran. Kahit unti unti ng nanghehelom ang mga sugat na ito, nariyan pa rin ang taglay na sakit nito.
Napadpad ako sa mercado. Dahil sa marumi at mabaho kung kasuotan, dagdag pa ang magulo kong buhok ay tinataboy ako ng mga nanininda sa pag akalang ako ay isang nababaliw na taong grasa. N
Muli ay wala na naman akong nakitang purong kadiliman. Napamulat akong bigla na nakatayo sa kalagitnaan ng madla. Sa pagkakataong iyon, hindi ako bulag.Maliwanag na nakakakita ako.Ngunit nasa hindi malamang lugar ako. Ang buong lupain ay may mga kubong yari sa mga pawid at kawayan. Ngunit ang amoy ng hangin at ang mga puno sa paligid ay hindi panibago para sa akin.Tila isa na naman akong kaluluwa at hindi man lang ako napapansin ng mga taong dumadaan. Masasabi mong mga katutubo ang mga ito dahil sa mga kasuotan nila. Tinatakpan lamang ng mga babae ng mahahabang buhok nila ang mga umuumpong mga dibdib. Nakabahag naman ang mga lalaking nakikita ko. Marahil ay bumalik na naman ako sa nakaraan.Alam kong isa na naman itong pangitain. Kabilang na naman ito sa mga naunang pangitain ko nang mabulag ako.Simula ng mabawian ako ng paningin, dito rin nagsimula ang mga matalinhagang mga pangitain.Nagpatuloy ako sa paglalakad at sinusundan ko ang lakad ng m
Dumating na ang hapon. Kagaya ni Pablo, hinanap ko muna si Manuela sa buong Santa Lucia. Umabot pa ako sa giliran ng bayan at sinubukan ko kung totoo nga bang may harang ang palabas sa bayan.Hindi mo man makikita at kung iyong tatahakin palabas, may biglang na lamang pipigil sayo. Kahit anong gawin mong pagkalas, hindi mo talaga magagawang makalabas sa di makitakitang harang.Ito ang harang na tinawag na Polaris, ayon sa narinig ko kina Viktor at ang nakamaskara, isa itong makapangyarihang harang na nagtatagal lamang sa susunod na pagsikat ng araw.Tugma ang hakahaka nila. Maaari ngang lulusob mamayang dapithapon ang mga kinatatakutang mga alagad ng dilim. Ang mga alagad ng aking ama. Puwersa ng malalakas na mga bampira.Kaya dapat ay mailigtas ko na si Carmela bago pa man lumubog ang araw upang bago pa man lumusob ang aking ama sa kinasuklaman niyang bayang ito ay makikita ko na ang batong Fuego na siyang tanging kahinaan nito.Alam kong pumapata
Nagkahiwahiwalay kami nina Natalia. Dahil sa bilis nang pangyayari, hindi na namin namalayang nagkahiwalay kami. Kasama ko ngayon at hawak hawak ko ang aking iniirog na si Eduardo.Sa wakas ay nakita ko muli ang maulap at maliwanag na kalangitan. Alam ko na hapon na dahil sa init na hindi na masyadong masakit sa balat.Nakipaghabulan parin kami sa mga nanghuhuli sa amin. Wala nang lamang bala ang baril ni Eduard kaya ang tanging ginagawa nalang namin ay magtago at tumakbo. Nagawa namang mabuwag ang mga lalaking humahabol sa amin nang magtago kami sa likod ng isang malaking kariton at nang makitang umiba na ng daanan ang mga lalaki ay nagpatuloy na rin kami sa pagtakbo.Hanggang sa narating namin ni Eduardo, ang abandonadong pagawaan ng mga tabako na pagmamay ari nila noon. Naisipan namin ni Eduardo na dito muna magtago hangga't mainit pa sa habulan ang mga lalaki bago namin hanapin ang aming mga kasama. Nagtungo kami sa may likuran ng malawak na bodegang iyon, s
Buhat sakay ng isang karwahe ay nagawa naming makatakas mula sa mga humahabol na mga kasapi ng Sinag Araw. Sinadya naman naming iniwan ang karwahe sa may gilid ng daanan nang maisipang maglakad papasok sa gubat ng Santa Lucia.Sa ngayon, ang gubat ang pinakaligtas na lugar na pagtataguan dahil hindi lamang sa maramang mapagtataguang puno at damo kundi dala na rin na mas malawak ang kabuuan nito kaysa sa sentro ng Santa Lucia.Kanina pa ako nag alala kina Carmela at Eduardo. Nagkahiwalay kami ng daan kanina paglabas ng simbahan. Dasal ko lamang ay huwag naman sanang naabutan at nadakip ang dalawa ng mga lalaking humahabol sa aming pagtakas.Isinandal ko muna ang nanghihinang si Damian sa katawan ng isang malaking puno. Panay naman ang pagmamatyag ni Pablo sa paligid-ligid at baka sakaling may sumusunod namga tauhan ng Sinag Araw sa amin.Sa lilim ng punong iyon naisipan naming magpahinga muna.Muli kong sinugatan ang aking braso at idinampi ko itong
Palubog na ang araw. Sa lahat ng oras na nagugol ko dito sa mundo, ang pagtatakipsilim na ito ang pinakakaiba sa lahat. Taliwas sa napakagandang tanawing makikita sa kalangitan na tila ang mga magagaan tingnang mga ulap ay nakukulayan ng dugo, ang paglubog ng araw ay naghuhudyat upang bigyan ng pagkakataon ang kadiliman na balutin muli ang mundo.Ang bumabalot na kadilimang ito dahil sa pagpapahinga muna ng araw sa kalangitan, ito ay ang siyang kinatatakutan ko.At mas tumindi pa ang aking takot ng malamang nakatakas ang mga bihag. Kabilang dito ay ang pinakamahalagang nilalang sa mga oras na ito, ang alay na si Carmela. Malaking hukbo ang inutusan ko mula sa aking kapatiran upang hanapin at dakpin muli si Carmela dahil siya lamang ang tanging sandatang tatapos sa lahat ng ito.Hindi ako titigil hanggat hindi ko siya mahahanap. Alam kong nagtatago lamang ito sa loob ng bayan dahil sa nariyan pa rin ang malaki at di makitakitang harang na tinawag na Polaris. At d
"Lumulubog na ang araw, Toto," pagbalita sa akin ng aking kasamang si Kulas. May nangangamba pa ito tono sa pagsasalita. Hindi ko naman siya masisisi sa kanyang ngangatog na bigkas dahil sa mga oras na ito, kami ang naatasang magbantay sa hilagang bahagi ng Santa Lucia.Ang bahagi kung nasaan ang pangunahing daan papalabas at papasok ng bayan. Limangpu kaming naatasang magbantay sa bahaging ito at malas namang nakasama ko ang duwag na si Kulas na talagang nakakahawa ang kaduwagan."Alam ko, Kulas, kaya igihin mo ang pagmamatyag sa paligid. Aalahanin mo, tayo ang unang sasagupa sa anumang paglusob," anya ko sa kanya na nagtapang-tapangan pa. Narinig ko ang paglunok ni Kulas sa kanyang sariling laway tanda ng pagkatakot."Toto, hindi naman natin dapat pilitin ang ating mga sarili na sumali sa digmaang ito. Maaari naman tayong umatras
Sumibol na ang gabi. At ang gabing ito ay hindi tulad ng mga pangkaraniwang gabi. Hindi pa ako nakadarama ng ganito sa tanang buhay ko.Ang makadarama ng matinding takot.Ngunit sa kabila ng matinding pangamba at takot na nararamdaman, umusbong naman sa akin ang maliwanag at malakas na loob. Kinakailangan ko ito lalong lalo na sa mga oras na ito. Ito na ang pinakahihintay naming lahat. Sa ilang paglipas ng sandali, magsisimula na ang digmaang tatapos sa lahat ng ito.Gaya ng sinabi ng Supremo, binuo at tinipon ko ang hukbong makikipagdigma. Nakakalakas ng loob tingnan ang maraming tao na gustong lumaban sa mga bampira. Hindi ko akalaing halos lahat yata ng kalalakihan sa bayan ng Santa Lucia ay narito at handang sumalo sa digmaang kahit alam nilang maaaring buhay nila ang mawawala. May iilan ring mga kababaihang lumahok sa hukbo at nagpakita pa ng walang kasing tapang kung iyong tutuusin. Mga matanda, dalaga, binata kahit mga batang nasa
Gaya ng hiling ni Damian, hinanap namin ang kuwebang sinasabi niya na nasa gubat. Hiling niya na dito raw siya namin iiwan bago namin simulan ni Pablo ang paghahanap kay Manuela at sa batong Fuego. Hindi ko alam kung anong mayroon sa kuwebang iyon at ganoon na lamang kaatat si Damian na marating ito.Kailangan na naming magmadali, anya ko sa aking sarili. Halos wala na kasi ang araw sa kalangitan. Bumaybay na sa kalawakan ang takipsilim. Kailangan na naming marating kaagad ang kuwebang iyon bago lumitaw ang kabilugan ng buwan dahil kung hindi, kutob ko, ay may masamang mangyayari.Itinuro naman ni Damian sa amin ang daan sa masukal na kagubatan ang patungo sa kuwebang sinasabi niya. Para rin mapadali ang aming paglalakad, inakbayan siya naming dalawa ni Pablo upang makasabay sa amin ang nanghihina pang si Damian. Nadaanan pa nga namin ang pinagpunuang bahagi ng mga kahoy na Bernados na nakakapanibago dahil halos lahat na ng mga puno roon ay pinutol na.Patingin
Isang araw na siyang hindi nakakain at sigurado akong nagugutom at nauuhaw na iyon sa madilim na kulungang doon. Kaya naisipan kong dalhan ang lalaki ng pagkain at tubig pagkatapos kong kumain. Pinilit ng tatlong tulisan na kunin ang aking dalang pera. Nanlaban ako kaya binubog nila ako upang makuha lamang ang kwaltang nais nilang kunin mula sa akin. Napagbatid din ni Pedro ang ilang nagsisidatingang mga tao roon; may ilang mga kababaihang nakasuot ng magaganda't magagarang traje de boda na naghahagikhikan pa sa isa't isa habang papasok sa loob ng mansyon at may nakikita rin siyang mga papasok na mga kalalakihan roon na nakasuot ng iba't ibang isitilo ng chachetta at pantalones na sa mga kilos at tindig ay kagalang-galang tingnan. "Alas siete na pala," anya ni Don Condrado sa sarili nang malaman na ang oras. Sa di malamang dahilan, tumigil ang mga tulisan, umalis na sinunod ang ninais ng napakagandang babaeng iyon. Wari ko, hindi yata nila matanggihan ang tila isang anghel na dilag ka
Suot ang maganda at gawa sa bulak na chachetta na itim na pinalooban niya ng puting polo at kurbatang itim, ay inayos ito ni Julian sa paglabas niya ng sinakyang karwahe. "Hindi na kailangan iyan, kaibigan," wika ng lalaking panauhin sa amin nang gumitla ito. Ang mga arko namang ito ay bumuo ng malalaking debatong kaha kung saan may mga butas na siyang ginagawang tanawan at lusutan ng mga bumabaril mula sa loob ng fuerte. Nabaliw ito dahil sa labis na pagnanasa nitong maging pinakatanyag na pintor sa bansa kaya halos ginugol na niya ang buong sarili sa pagpipinta ng kung anu-anong mga larawan. Tiningnan niya ang inventario doon kung tugma ba ang mga nakasulat ayon sa pagsusuring ginawa niya. "Natutuwa ako, Carmela, at masaya kang makilala sila," wika ni Natalia sa akin na may bakas ng tuwa sa kanyang mukha para sa akin. Alam niyang sa bayang ito magsisimula ang bukang liwayway ng aking bagong buhay. Ang alak ang nagbibigay gaan sa aking loob bukod sa isang pang likidong parehong nil
"Iyon lang ang masasabi mo?" ang napabulalas na tanong ni Venancio, ang ama ni Sergio, bulalas man ngunit nasa mahinang tinig. Sa pagkakataong iyon ay para bang nalalasap sa dulo ng kanyang dila ang lamang matatamis nito na siyang napapalunok naman sa natitirang laway sa bibig niya. May sakit po kasi ngayon ang nanay ko at wala akong maiuuwi ngayon kung wala po akong mababaleng pera ngayon. akbo lang siya nang takbo, at habang hinihingal na ay may palingon-lingon niyang tinitingnan ang kanyang bandang likuran na tila ba may tinatakbuhan siyang di makita-kitang bagay sa lilim ng kadilimang naroon. Kumalam na ulit ang kanyang tiyan. "Hindi! Umalis ka na!" At sinipa si Clara ulit ng matabang donya. Nang matumba ang dalaga, kinuha siya bigla ng senyora, kapit ang kanyang suot na puting baro. Matagal lumipas ang pagkalam nito. Pinagpawisan na rin ang noo niya dala nang matinding nararamdamang gutom. Mulang siya ay magising ay inayos muna ni Graciela ang sarili niya, tumayo siya sunod at in
Ang lahat ng ito ay karaniwang ginagawa sa pabrika ni Andracio bilang isang encargador. Paulit ulit kong tinawag ang aking mga magulang ngunit pawang katahimikan lamang ang sumagot rito. Sa bahagi ring ito makikita ang isang malaking bodega, na may pintuang malahugis arko na may mga magagandang ukit na binubuo ng mga bulalak at mga ibon. Huminto ito sa tapat ng mansyon, at pagkalabas niya nang karwahe ay napansin niya kaagad sa may labasan ng casa ang mga nakaunipormeng puro Kastilang kawal ng mahistrado na buong tindig roon na nakabantay at walang bahid ni anumang damdaming makikita sa mga pagmumukha. At nang lumingon ako upang makita kung sino iyong tumambad sa akin ay doon ko natantong ako ay tama sa pagwari ko. Halos walang tao ang nasa mercado sa araw na iyon. "Bago natin ibalik ang mangkukulam na ito sa impyerno," wika ng padre sa lahat. Hindi dahil maulan at malamig kundi dahil ang mga manininda at negosyante sa pamilihang iyon ay mga ilang tagahanga at natulungang tao ni Don A
Nagpasalamat din si Julian sa kanila at tinanggap ng buong loob ang ibinigay ng mga babae sa kanya. Wala naman siyang ibang naisip na maaaring gawin upang matapos ang pagdudurusa ng lalaki--dulot ng matinding nararamdamang sakit--kaya dala ng awa ay pinatay niya ito sa pamamagitan ng pagdiin lalo ng nakatusok na kahoy sa dibdib. Marahil hindi pa alam ng mga taga Mansion Gliriceda ang pagkawala ng kanilang señorito o hindi rin napagbatid maging nang mga tauhang nagtratrabaho sa pabrikang pagmamay-ari nito.Nang mahagip bigla sa isipan ni Andracio ang pangalan ni Julian, naalala na naman niya muli ang isang bagay. Pitong lalaki ang kaagad natanaw niya na pumasok roon na pawang may mga bitbit pang mga mataas na uri ng armas.Ang lahat ng ito ay inalisan at tinanggalan niya ng alikabok, mga nakabiting agiw at dumi na apat na araw nang nalikom doon. Marahan siyang umakyat sa hagdanan, di inalintana ang madilim at makitid na mga hakbang, hanggang sa narating na nga niya ang tutok nito. "Ubos
Hindi ko mapipilit na sumagot siya sa akin sapagkat hindi naman niya ako kilala."Hindi ko ginustong mangyari ito sa akin. Hindi maaaring nilinlang ako noon ng aking kaibigang si Felina. Binuo ako ng isang bampirang nangangalang Mercedes,"ani pa niya sa akin. Hindi ko magawa ang makatayo mula sa pagkadapa ko sa lupa dahil nangangatog sa takot ang aking buong katawan. Kaya kailangan kong gumawa ng paraan para makatakas dahil kung hindi, tiyak mamamatay ako sa kamay ng aking kaaway na walang kalaban-laban. Tinuruan niya akong mamuhay ng karaniwan sa kabila ng sumpang aking dinadanas at sa hanggang tuluyan ko nang napigil ang aking pagkauhaw sa dugo ng tao. Kailangan na naming marating kaagad ang kuwebang iyon bago lumitaw ang kabilugan ng buwan dahil kung hindi, kutob ko, ay may masamang mangyayari. Buhat nga makahiga, binubulong ko lamang sa aking isip na iwala ang mga masasamang wari pero ang mga bakas pa rin ng takot ang tumatatak sa aking isipan. "Si Aurora talaga, kahit nakapag-asa
Ang Serapica lang ang tanging masasakyan kung papatungo sa Dapitan kaya hindi maaaring hindi sumakay sa bapor na iyon ang mga nadakip na ilustrados. Wala akong winari simula nang lumisan ako kundi ang kalimutan ang lahat ng aking mga naranasan sa Santa Lucia. Sumunod naman ako sa kargador. Kakaiba ang aking naramdaman sa kanya na hindi ko alam kung bakit gusto kong alamin ang lalaking dumaan.Sumiklab naman ang galit sa pakiramdam ni Andracio nang marinig ang mga pahambog na ito mula sa taksil. Bumaba kami sa barko na dinaanan ang hagdanang yari sa makapal na tabla. Pagbanggit niya sa pangalan ng aking alila noon,naalala ko at pumasok muli sa aking wari ang kung papaano ko napatay si Mercedes. Sa marahang pagbaba ng yumao sa kanyang lupang himlayan, biglang naagaw ang pansin ni Julian nang may makita siyang isang babae na lumapit doon. Isang nahahating maskarang puti naman ang kanyang hawak hawak sa kaliwang kamay na siyang bigay rin sa kanya ni Delfina bago ito umalis, sapagkat ang ya
Alam ni Padre Mariano na tama ang mga naging pahayag sa kanya ni Criscancio. Tanto ko, ang mahalagang pagpupulong na ito ay marahil tungkol sa mga alagad ng dilim na nagkalat na sa bansa na siya naman talagang pangunahing paksa ng lahat ng pulong. Walang ibang laman ang nasa isipan ng encargador habang siya'y nakasakay sa calesa kundi ang mga salitang natanggap niya sa dalaga. Hinablot ko ang kanyang munting katawan na siyang napunan ko ang pagkahulog mula sa aking mga bisig. Agad namang lumabas ang mag-amang Guevarra pagkatutok ng mga baril sa kanila, at pagkalabas ay walang anu-ano'y bigla na lamang tinadyakan at ginulpi ng dalawang lalaki si Don Armando. Nadarama agad ni Julian Guevarra ang paglusong ng matinding sakit sa kanyang ulo, pagkagising niya, tanghaling-tapat. Kinuha ko ang platong may lamang ulam at kanin at gamit ang kutsara ay pinasubo ko ito sa kanya. Ang punong manggagaway an gang makapangyarihan sa lahat ng mga manggagaway. Mula sa pagkakaupo sa cama ay tinunghan si
Sa paglagak ng pangpitong basong may lamang vino, biglang natalos ni Andracio sa kanyang pandinig ang isang kilalang boses. Sila ang mga dayuhang kasabay kong naglayag, mga dayuhang una pa lamang tatapak sa isla na ipinangalan ng mga Kastila sa isang hari. Natatabunan naman ng malakas na kulog ang kanyang mga nagdudurusang sigaw sa pagtawag sa pangalan ng ama na sa bawat paggapang ay ang tanging nagagawa lamang niya. "Manuela, mag ingat ka. Baka nasasaktan mo na sa higpit ng pagkakayakap mo kay Carmela," ani ni tiyo sa babaneg yumakap sa akin. Mararamdaman naman pagkapasok sa doble puerte ang bayo ng malinis na hanging nanggagaling sa labas na umihip mula sa apat na malalaking bintanang naroon. "Alam mo namang may kakayahan akong hindi kayang gawin ng iba," sagot naman niya sa akin. Malapit lang naman ang pabrika sa kanyang bahay kaya nilakad lamang ni Andracio ang pagpunta rito. Pagkarinig sa yaong pangalan ay hindi na naghintay pa ang prayle at kanya nang sinamahan ang bata pabalik