"Mahal…" Mahinang tawag ni Louie habang bumangon at lumapit sa kanya.Hindi siya nilingon ni Klarise. Hindi rin ito sumagot.Humugot ng malalim na hininga si Louie. Ilang araw na itong ganito. Hindi kumakain ng maayos, hindi natutulog ng sapat, at palaging umiiyak sa kalagitnaan ng gabi.Napalunok siya habang mas mahigpit pang hinawakan ang balikat nito. "Mahal, gusto mo bang lumabas tayo? Maglakad-lakad kahit saglit?"Umiling si Klarise. "Dito lang ako.""Klarise…"Sa wakas, napatingin ito sa kanya, ngunit ang lungkot sa mga mata nito ay mas mabigat pa sa kahit anong sakit na naranasan niya. "Louie, hindi ko alam paano magpapatuloy."Hindi niya napigilan ang mapayakap nang mahigpit sa asawa. "Kaya natin ‘to, mahal. Hindi kita pababayaan."Pero hindi niya na rin maitatanggi ang katotohanan—unti-unting kinakain ng depresyon si Klarise.At hindi niya alam kung paano siya ililigtas.Habang nakaupo si Louie sa study room nila, hindi niya maiwasang mapaisip ng mas malalim. Hindi pwedeng ga
Sa ilalim ng malamlam na liwanag ng araw, habang nasa loob sila ng kotse, mahigpit ang hawak ni Louie sa kamay ni Klarise. Ramdam niya ang bahagyang panginginig nito. Hindi siya nagsalita. Hindi niya alam kung may tamang salita para sa sitwasyong ito.Ang huling sandali kasama ang kanilang anak.Ang huling paalam.Hindi ito kailanman magiging madali.Pagdating nila sa ospital, sinalubong sila ng doktor na unang nagbigay ng masamang balita sa kanila. Kasama nito ang isang nurse na may hawak na maliit na puting kahon—napakaliit, pero sa loob nito ay ang buong mundo nila.Hindi napigilan ni Klarise ang panginginig ng labi niya habang dahan-dahang iniabot sa kanya ng nurse ang kahon. Napaatras siya nang bahagya, tila ayaw itong tanggapin."Mahal…" mahinang tawag ni Louie, hinaplos ang likod niya.Dahan-dahang inabot ni Klarise ang kahon, pero sa sandaling lumapat ito sa kanyang mga kamay, napahagulhol siya. Para bang muling bumalik ang sakit—mas matindi, mas matalim."Anak ko…" bulong niy
At magkasama rin nilang haharapin ang bukas—kahit masakit, kahit mahirap, kahit hindi pa nila alam kung paano magsisimula muli.Isang linggo ang lumipas matapos nilang ilibing ang kanilang anak, pero pakiramdam ni Klarise, isang buong buhay na siyang nakalugmok sa sakit.Tahimik ang bahay nila ni Louie—wala ang dating masasayang kulitan, wala ang mga nakakabaliw na hirit ni Louie. Ang tahimik na iyon ay mas malakas pa sa kahit anong sigaw.Umaga na naman. Nakaupo si Klarise sa gilid ng kama, yakap-yakap ang isang maliit na baby onesie na dati nilang binili. Pinagmamasdan niya ito, binabaha ng luha ang kanyang mga mata."Mahal…" Mahinang tawag ni Louie mula sa likuran. "Hindi ka pa kumakain…"Hindi siya sumagot. Hindi siya gumalaw.Dahan-dahang lumapit si Louie at umupo sa tabi niya. "Alam kong hindi madali… pero kailangan mong kumain, Klarise."Napapikit si Klarise. "Paano, Louie? Paano ako babangon? Paano ako magsisimula ulit?"Hindi nakasagot si Louie. Dahil sa totoo lang, ni siya r
Mahigpit siyang niyakap ni Louie, hinahagod ang kanyang likod habang tahimik siyang nilulunod ng emosyon. Ang sakit ay parang dagat na hindi matapos-tapos, hinahatak siya pababa, pero sa yakap ng kanyang asawa, may bahagi sa kanyang puso na nakakahanap ng kaunting kapayapaan."Mahal kita, Klarise," bulong ni Louie, mahina pero puno ng paninindigan. "Kahit anong mangyari, hindi kita iiwan. Hindi mo kailangang mag-isa sa sakit na ‘to."Napahigpit ang yakap ni Klarise sa kanya, hindi pa rin makapagsalita. Dahil sa lahat ng bagay na bumabagabag sa kanya, isang bagay lang ang malinaw—hindi siya nag-iisa.Kinabukasan, hindi na naman bumangon si Klarise mula sa kama. Nakatitig lang siya sa kisame, walang emosyon, walang reaksyon."Mahal, bumangon ka na. Kakain tayo," malumanay na aya ni Louie, nakaupo sa tabi niya."Hindi ako gutom."Napabuntong-hininga si Louie. Dalawang araw na siyang halos hindi kumakain ng maayos. Alam niyang hindi ito simpleng lungkot lang—ito ay depresyon."Mahal, kahi
Sa mundo ng mga mayayaman, hindi damdamin kundi pangalan at kapangyarihan ang nasusunod. Ngunit paano kung isang araw, matali ka sa isang sumpaang kailanman ay hindi mo ginusto....Forbes Park Mansion, Manila"Klarise, anak! Bumangon ka na! Malalate tayo sa binyag!" sigaw ni Pilita Olive habang kumakatok sa napakalaking kwarto ng anak.Nasa loob ng isang engrandeng silid si Klarise, napapalibutan ng mga mamahaling chandelier at custom-made European furniture. Ang mga kurtina ay mula sa Italy, ang carpet ay handwoven mula sa Persia. Ngunit kahit gaano ka-ganda ng paligid niya, isa lang ang gusto niya ngayon—ang matulog!Dumating siya kagabi mula Paris sakay ng kanilang private jet, pagod sa rehearsals at performances bilang isang kilalang ballerina. Halos hindi pa siya nakakapagpahinga, tapos ngayon, gigisingin siya para sa isang binyag?"Mom, I swear to God, if this is not important—" ungol niya habang pilit tinatakpan ng unan ang kanyang mukha."Binyag ‘to ng anak ng pinsan mo, kaya
The Wedding Venue: The Grand Versailles Garden, ManilaKung may isang lugar sa bansa na masasabing epitome ng kayamanan, ito na ‘yon. Ang venue ay isang napakalawak na hardin na tila hinango sa Versailles ng France. Mamahaling puting rosas ang bumabalot sa bawat sulok. May classical musicians na tumutugtog ng soft symphony, at ang buong set-up ay napaka-elegante na parang isang royal wedding.Ang hindi alam nina Klarise at Louie, ito nga ang kanilang kasal.Sa isang pribadong kwarto malapit sa altar, nakaabang si Klarise, hindi makapaniwala sa nakikita niya."Mom, bakit ganito ang set-up?! Akala ko binyag ‘to!"Napaigtad si Pilita ngunit ngumiti nang pilit. "Well… surprise?""Ano?!" Nanlaki ang mga mata ni Klarise. "Tell me this is a joke!" Hindi ito totoo. Hindi puwedeng totoo! Mabilis siyang umatras, handang tumakbo palayo, pero bago pa siya makalabas ng venue, biglang may humarang sa kanya na mga bodyguard ng pamilya! "Let go of me!" Pilit niyang pinigilan ang dalawang lalaki
Pero para kay Klarise, wala siyang pinagkaiba sa isang bangungot na nagkatawang-tao. "Dapat ikaw ang sumuko muna, hindi ako!" mariin niyang sagot, pilit pinipigil ang galit. Napailing siya. "Oh, so ganito na lang? Pataasan tayo ng pride?" "Exactly! Kung sino ang unang sumuko, talo!" "Alam mo, nakakabaliw ka." "Salamat! At kung susuko ka na, mas lalo akong matutuwa!" Biglang umubo ang pari sa harapan namin, halatang naguguluhan. "Tuloy pa ba ang kasal?" Saglit na napalingon sa paligid si Klarise. Ang buong cathedral ay tahimik, puno ng tensyon. Ang mga bisita ay hindi kumikibo, hinihintay ang susunod na mangyayari. Ilang dekada nang pinlano ng mga pamilya namin ang kasal na ito, at ngayon, lahat sila'y nakatingin sa kanilang dalawa, parang nanonood ng isang scandalous live show. Pero bago pa kami makasagot ni Louie— "Tuloy po, Father, ang kasal nila." Sabay pang nagsalita ang mga magulang nila. "ANO?!" sabay nilang sigaw ni Louie. Napanganga si Klarise na hindi makapaniwala. "Mommy
Ang mga mata ni Klarise ay hindi pa rin mapakali, hindi alam kung paano haharapin ang mundo pagkatapos ng araw na ito. Ang kanyang mga magulang, pati na rin ang mga magulang ni Louie, ay puno ng kaligayahan, ngunit siya? Parang isang pagkatalo. Parang ang lahat ng pangarap na inaasam niya ay unti-unting naglalaho sa ilalim ng bigat ng imposisyon ng kanyang pamilya."Louie," bulong niya, pilit na iniiwasan ang mga matang nakakakita ng lahat ng nangyayari. "Kailangan nating mag-usap."Napatingin si Louie sa kanya, ang mga mata'y puno ng sama ng loob at takot. "Hindi ba’t wala na tayong magagawa?" tanong niya, may kabigatan sa boses. "Ang lahat ng ito, kahit gusto ko, hindi ko na kayang baguhin."Si Klarise ay napahigpit ang pagkakahawak sa kanyang mga kamay. “I know... Pero Louie, hindi ko ito ginusto. Wala akong kalayaan. Ang lahat ng ito... pati ikaw... I’m sorry. Ngayon pa lang tayo nagkita at hindi kita kilala. Pwede ba nating tapusin ito na parang walang nangyari?”"Sa totoo lang,
Mahigpit siyang niyakap ni Louie, hinahagod ang kanyang likod habang tahimik siyang nilulunod ng emosyon. Ang sakit ay parang dagat na hindi matapos-tapos, hinahatak siya pababa, pero sa yakap ng kanyang asawa, may bahagi sa kanyang puso na nakakahanap ng kaunting kapayapaan."Mahal kita, Klarise," bulong ni Louie, mahina pero puno ng paninindigan. "Kahit anong mangyari, hindi kita iiwan. Hindi mo kailangang mag-isa sa sakit na ‘to."Napahigpit ang yakap ni Klarise sa kanya, hindi pa rin makapagsalita. Dahil sa lahat ng bagay na bumabagabag sa kanya, isang bagay lang ang malinaw—hindi siya nag-iisa.Kinabukasan, hindi na naman bumangon si Klarise mula sa kama. Nakatitig lang siya sa kisame, walang emosyon, walang reaksyon."Mahal, bumangon ka na. Kakain tayo," malumanay na aya ni Louie, nakaupo sa tabi niya."Hindi ako gutom."Napabuntong-hininga si Louie. Dalawang araw na siyang halos hindi kumakain ng maayos. Alam niyang hindi ito simpleng lungkot lang—ito ay depresyon."Mahal, kahi
At magkasama rin nilang haharapin ang bukas—kahit masakit, kahit mahirap, kahit hindi pa nila alam kung paano magsisimula muli.Isang linggo ang lumipas matapos nilang ilibing ang kanilang anak, pero pakiramdam ni Klarise, isang buong buhay na siyang nakalugmok sa sakit.Tahimik ang bahay nila ni Louie—wala ang dating masasayang kulitan, wala ang mga nakakabaliw na hirit ni Louie. Ang tahimik na iyon ay mas malakas pa sa kahit anong sigaw.Umaga na naman. Nakaupo si Klarise sa gilid ng kama, yakap-yakap ang isang maliit na baby onesie na dati nilang binili. Pinagmamasdan niya ito, binabaha ng luha ang kanyang mga mata."Mahal…" Mahinang tawag ni Louie mula sa likuran. "Hindi ka pa kumakain…"Hindi siya sumagot. Hindi siya gumalaw.Dahan-dahang lumapit si Louie at umupo sa tabi niya. "Alam kong hindi madali… pero kailangan mong kumain, Klarise."Napapikit si Klarise. "Paano, Louie? Paano ako babangon? Paano ako magsisimula ulit?"Hindi nakasagot si Louie. Dahil sa totoo lang, ni siya r
Sa ilalim ng malamlam na liwanag ng araw, habang nasa loob sila ng kotse, mahigpit ang hawak ni Louie sa kamay ni Klarise. Ramdam niya ang bahagyang panginginig nito. Hindi siya nagsalita. Hindi niya alam kung may tamang salita para sa sitwasyong ito.Ang huling sandali kasama ang kanilang anak.Ang huling paalam.Hindi ito kailanman magiging madali.Pagdating nila sa ospital, sinalubong sila ng doktor na unang nagbigay ng masamang balita sa kanila. Kasama nito ang isang nurse na may hawak na maliit na puting kahon—napakaliit, pero sa loob nito ay ang buong mundo nila.Hindi napigilan ni Klarise ang panginginig ng labi niya habang dahan-dahang iniabot sa kanya ng nurse ang kahon. Napaatras siya nang bahagya, tila ayaw itong tanggapin."Mahal…" mahinang tawag ni Louie, hinaplos ang likod niya.Dahan-dahang inabot ni Klarise ang kahon, pero sa sandaling lumapat ito sa kanyang mga kamay, napahagulhol siya. Para bang muling bumalik ang sakit—mas matindi, mas matalim."Anak ko…" bulong niy
"Mahal…" Mahinang tawag ni Louie habang bumangon at lumapit sa kanya.Hindi siya nilingon ni Klarise. Hindi rin ito sumagot.Humugot ng malalim na hininga si Louie. Ilang araw na itong ganito. Hindi kumakain ng maayos, hindi natutulog ng sapat, at palaging umiiyak sa kalagitnaan ng gabi.Napalunok siya habang mas mahigpit pang hinawakan ang balikat nito. "Mahal, gusto mo bang lumabas tayo? Maglakad-lakad kahit saglit?"Umiling si Klarise. "Dito lang ako.""Klarise…"Sa wakas, napatingin ito sa kanya, ngunit ang lungkot sa mga mata nito ay mas mabigat pa sa kahit anong sakit na naranasan niya. "Louie, hindi ko alam paano magpapatuloy."Hindi niya napigilan ang mapayakap nang mahigpit sa asawa. "Kaya natin ‘to, mahal. Hindi kita pababayaan."Pero hindi niya na rin maitatanggi ang katotohanan—unti-unting kinakain ng depresyon si Klarise.At hindi niya alam kung paano siya ililigtas.Habang nakaupo si Louie sa study room nila, hindi niya maiwasang mapaisip ng mas malalim. Hindi pwedeng ga
"Louie…"Mahinang tinig ni Klarise habang nakaupo sa gilid ng kama nila. Madilim ang kwarto, tanging ilaw mula sa bintana ang nagbibigay ng bahagyang liwanag sa kanyang malungkot na mukha.Nasa tabi lang niya si Louie, nakaupo rin, pero hindi siya magawang lingunin nito. Hindi niya alam kung paano niya haharapin ang sakit na bumabalot sa asawa."Mahal… Hindi ko alam kung paano ako magpapatuloy…"Humigpit ang hawak ni Louie sa kumot. Alam niyang ito ang pinakamahirap na gabing pagdadaanan nila."Wala na siya, Louie…" Pigil ang hikbi ni Klarise. "Wala na ang baby natin…"Dahan-dahang nilingon siya ni Louie. Nakita niyang nanginginig ang balikat nito, at sa kabila ng dilim, kita niya ang luhang bumagsak mula sa mga mata ni Klarise."Mahal ko…" Hinawakan ni Louie ang kamay niya, pero agad itong binawi ni Klarise."Huwag mo akong hawakan, Louie!"Napapitlag si Louie sa bigla nitong sigaw."Paano?!" Bulyaw ni Klarise, nanginginig ang labi. "Paano mo nasasabing kaya natin ‘to? Na magiging ok
Sa labas ng Dilatation and Curettage (D&C) Unit, hindi mapakali si Louie. Ilang beses na siyang naglakad-lakad sa hallway ng ospital, paulit-ulit na tumitingin sa oras, pero pakiramdam niya ay napakabagal ng takbo ng panahon.Nasa loob si Klarise. Mag-isa. At wala siyang magawa kundi maghintay.Nakadukmo siya sa kanyang mga palad, pinipilit pigilan ang emosyon. Kahit anong gawin niya, hindi niya kayang burahin sa isip niya ang huling beses na narinig niyang umiiyak si Klarise—isang iyak ng pangungulila, ng matinding sakit, ng pagkawala.Pinikit niya ang mga mata at huminga nang malalim. Hindi niya na rin kayang patagalin pa. Kailangan na niyang tawagan ang mga magulang nila.Nanginginig ang kamay ni Louie habang tinatawagan ang numero ni Pilita, ang ina ni Klarise. Ilang beses nag-ring ang tawag bago ito sinagot."Hello, Louie? Anak? Oh, kumusta kayo ng anak ko at ng apo ko?" masiglang tanong ni Pilita, halatang excited.Parang tinusok ng kutsilyo ang dibdib ni Louie.Napatingala siya
Paano niya sasabihin? Paano niya sisirain ang mundong masayang binubuo ni Klarise?Nilapitan siya ni Louie at hinawakan ang kamay niya. "Wifey…""Hmmm? Bakit ganyan ka makatingin? Parang nakita mo si multo." Tumawa si Klarise, pero huminto ito nang mapansin ang namumula niyang mata. "Louie… umiyak ka?"Hindi niya alam kung paano sisimulan."Wifey… may kailangan tayong pag-usapan."Nagtama ang tingin nila, at doon nagsimulang bumilis ang tibok ng puso ni Klarise."Ano? Bakit ganyan ka magsalita?"Dahan-dahan niyang hinawakan ang tiyan niya, tila natatakot sa kung anong sasabihin ni Louie."Louie… anong nangyayari?"Nanatiling tahimik si Louie. Hindi niya alam kung paano ipapahayag.Hanggang sa dahan-dahang lumuhod siya sa harapan ni Klarise, hinawakan ang kanyang tiyan, at napayuko."Wifey… wala na siya.""Ano?!""Wala na si baby natin, Klarise."Napatigil si Klarise. Parang hindi niya narinig nang maayos ang sinabi ng asawa niya."Louie… hindi mo siguro naintindihan. Kailangang i-chec
Makalipas ng 6 na buwan.Masaya si Klarise habang nakaupo sa waiting area ng clinic ng kanilang OB-GYN. Hawak niya ang kamay ni Louie habang hinihintay ang kanilang turn para sa prenatal checkup niya."Excited na akong marinig ulit ang heartbeat ng baby natin," nakangiting sabi niya habang hinahaplos ang kanyang tiyan.Ngumiti si Louie at marahang hinaplos rin ang kanyang tiyan. "Ako rin, wifey. Sigurado akong malakas ‘to… katulad ng mommy niya."Napahagikhik si Klarise. "Hala ka! Flatterer ka talaga!"Sa isang iglap, tinawag na ang pangalan nila at sabay silang pumasok sa examination room. Agad silang sinalubong ng kanilang OB-GYN, si Dr. Estrella. Nakangiti ito sa kanila, ngunit may bahagyang alalahanin sa kanyang mata."Klarise, Louie, good morning! Handa na ba kayo marinig ulit ang heartbeat ng baby?""Yes, doc! Hindi na ako makapaghintay!" sagot ni Klarise, puno ng excitement.Huminga ng malalim si Louie, ngunit may kung anong hindi maipaliwanag na kaba ang dumaan sa kanyang dibdi
Ramdam ni Klarise ang panginginig ng kamay ni Louie, at doon siya tuluyang napaluha."Pasensya na, Louie… Hindi ko na ulit gagawin."Ngumiti si Louie at hinaplos ang pisngi niya. "Good. Kasi kung uulitin mo, talaga namang ipapadlock kita sa bahay natin.""Ang OA mo!" napahalakhak si Klarise, pero may halo pa ring emosyon ang boses niya."Totoo naman, ‘di ba?" Nagtaas ito ng kilay. "Kung ‘yun lang ang paraan para protektahan kayo, wala akong pakialam kung tawagin mo akong overacting."Ngumiti si Klarise at hinawakan ang kamay ng asawa. "Promise, makikinig na ako sa ‘yo.""Good." Tumayo si Louie at nag-unat. "At dahil d’yan, may surprise ako sa ‘yo.""Ha?" Napatayo si Klarise. "Ano na namang drama ‘yan, Louie Ray?"Ngumiti si Louie. "Basta sumama ka lang sa akin."Wala siyang nagawa kundi bumangon at sumunod dito.Pagbaba nila ng bahay, bumungad sa kanya ang isang maaliwalas na hardin na may maliliit na ilaw sa paligid. Sa gitna nito, may nakahandang picnic setup—isang malambot na blank